Bu yazımızda mesleğe devam ediyorken polislerin atama ve yer değiştirmeleri incelencektir. Yani polislerin mesleğe ilk giriş şartlarının neler olduğu, bu şartlar sağlandığı halde mesleğe kabul edilmeyenlerin neler yapacağı anlatılmayacak olup bu başlıca başka bir yazının konusunu oluşturmaktadır. Bizim burada inceleyeceğimiz hususlar genel olarak Devlet Memurları Kanunu'nun 69 ila 93'üncü maddeleri arasındaki hükümleri ile Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği içerisinde bulunmaktadır. Ayrıca yeri geldikçe Emniyet Teşkilat Kanunu'na da değinilecektir. Devlet Memurları Kanunu'nda, devlet memurlarının atama ve yer değiştirmelerinin ne suretle yapılacağı hakkında genel bir çerçeve çizilmiştir. Yukarıda bahsedilen yönetmelikte ise polislerin atama ve yer değiştirmelerinin özel koşulları gösterilmiştir. Bu iki mevzuat birlikte değerlendirilerek polislerin atama ve yer değiştirme koşulları anlaşılacaktır. Bahsi geçen yönetmelik, "çarşı ve mahalle bekçisi unvanlı personel hariç, emniyet hizmetleri sınıfında görevli her derecede ve rütbedeki personelin atama ve yer değiştirmelerinde gözetilecek temel ilkeleri, bölgeleri ve personelin bu bölgelerdeki hizmet sürelerini, bölgeler arasında ve bölge içinde yer değiştirme esas ve usullerini ve bu konulara ilişkin diğer hükümleri kapsamaktadır."
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği (yazımız içerisinde kısaca "Yönetmelik" denilerek bahsedilecektir) polis başta olmak üzere emniyet mensuplarının atama ve yer değiştirmelerine yönelik temel yol gösterici mevzuat olarak karşımıza çıkmaktadır. İdarenin polislerin atama ve yer değiştirmesinde göz önünde bulundurması gereken kuralların detayları bu yönetmelikte belirlendiğinden bu yönetmeliğin detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Naklen atama ve yer değiştirme hakkının olup olmadığı, bu hakkın kendisine uygulanma imkanının bulunup bulunmadığını anlamak isteyen bir polis bu yönetmelik hükümlerini detaylıca okumalıdır. Ancak mevzuat yalnızca bununla sınırlı kalmaması, idarenin hareket tarzının bilinmemesi, yargı içtihatlarının takip edilmemesi, dağınık olarak bulunan mevzuatın ilgili diğer hükümlerin bilinmesi gereği, bir kimsenin sadece bu yönetmeliği inceleyerek kendi hakkını aramasını zorlaştırmaktadır. Memur hakları konusunda, özellikle de polislerin hak ve sorumlulukları noktasında bilgi sahibi avukatlara danışılarak yola çıkılmasını tavsiye ediyoruz. Bizim burada izah edeceğimiz hususlar öz bir şekilde bilgilendirme amaçlı olup, her şahsın imkanı, hakları ve başından geçen olaylar farklı olabileceğinden; herbir memurun durumu ayrı bir inceleme ve anlatımı gerektirmektedir.
Polislerin atama ve yer değiştirme hakkının var olup olmadığı, naklen atama için gerekli şartların neler olduğu, naklen atama ve yer değiştirme imkanı olan yer ve kurumların neler olabileceği, naklen atama ve yer değiştirmede uygulanması gereken usüllerin neler olduğu, naklen atama ve yer değiştirmenin hangi zamanlarda yapılacağı, atamanın ve yer değiştirmenin ne kadar sürede gerçekleşeceği gibi soruların cevapları başta bahsi geçene yönetmelik olmak üzere, ilgili diğer mevzuat, yargı içtihatları ve İdarenin uygulama yöntemleri göz önüne alınarak verilebilmektedir. Yazının haddinden fazla uzun olmaması ve anlamanın kolaylaşması açısından bu yazımızda polsilerin atama ve yer değiştirmeleri konusunda özet olarak bilgi verilecektir.
A) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin İlk Önemli Husus: Bölgelerin Tespiti
İller yurdumuzun emniyet ve asayiş, ekonomik, sosyal, kültürel, ulaşım imkanı ve şartları yönünden birbirine benzerlik ve yakınlıkları itibarıyla birinci bölge ve ikinci bölge olarak İdare tarafından iki bölgeye ayrılmıştır. Bu ayrım sonucu Yönetmeliğin ekli (1) sayılı cetvelinde birimler, bölgeler ve hizmet süreleri gösterilmiştir. Bu cetvelin kendisi çok uzun olduğundan yazının sonuna eklenecek olup, burada gösterilmeyecektir. Bu cetvel incelendiğinde görüleceği üzere aynı il içerisinde ilçeler arasında bile hizmet süresi farklı olarak tespit edilmiştir.
Yönetmelikte belirtilen ikinci bölge birim, il veya ilçelerin birinci bölge kapsamına alınması halinde, değişikliğin yürürlüğe girmesinden önce bölgesi değiştirilen yerde göreve başlayanlar, başladıkları tarihte geçerli olan hizmet süresini tamamlamaları durumunda ikinci bölge hizmetini tamamlamış sayılırlar. Birinci bölge kapsamında iken, ikinci bölge kapsamına alınan birim, il veya ilçelerde görev yapmakta olan personelin, bu yerde çalıştıkları süreler ikinci bölge hizmetinden sayılır.
Bununla birlikte emniyet personelinin terfi alabilmesi için belirli sayısal sınırlar da vardır. Her amir rütbesinde bulunması gereken toplam kadro sayısı, emniyet hizmetleri sınıfına ait toplam kadro sayısına göre, aşağıda hizalarında yer alan oranlara karşılık gelen sayıyı geçemez. Hesaplamalarda küsurat dikkate alınmaz. Kadro sayılarını aşmamak kaydıyla, her amir rütbesinde bulunması gereken toplam personel sayısı, hizmet ihtiyacına göre her yıl Yüksek Değerlendirme Kurulu tarafından tespit edilir. Başka bir deyişle, Genel Müdürlük merkez kuruluşu ve bağlı kurum ve kuruluşlar ile il ve ilçe kuruluşlarının kadrolarına yapılacak atamalarda, bu birimler için hizmet bölümleri ve rütbeleri itibariyle tespit olunan standart kadro sayısı herhangi bir sebep veya suretle aşılmaz. Ancak, emniyet ve asayiş hizmetlerinin gerektirdiği hallerde Bakanlık onayı ile geçici süre için yapılan kadro takviyesi ve iller arası kuvvet kaydırma işlemleri bu sınırlamaya tabi değildir.
Emniyet Teşkilatı Kanunu'nda bu sınırlar gösterilmiştir. Kanuna göre, her amir rütbesinde bulunması gereken toplam kadro sayısı, emniyet hizmetleri sınıfına ait toplam kadro sayısına göre, aşağıda göstereceğimiz karşılarında yer alan oranlara karşılık gelen sayıyı geçemez. Bu oranların uygulanmasıyla yapılacak hesaplamalarda küsurat dikkate alınmayacaktır. Kadro sayılarını aşmamak kaydıyla, her amir rütbesinde bulunması gereken toplam personel sayısı, hizmet ihtiyacına göre her yıl Yüksek Değerlendirme Kurulu tarafından tespit edilecektir. Yani, Emniyet Teşkilatı Kanunu ve Yönetmelik birlikte değerlendirildiğinde anlaşılacağı üzere: Emniyet Teşkilat Kanunu'ndaki her bir rütbe için oransal olarak belirlenmiş kadro sayısı aşılamaycak, ancak istisnai durumlarda aşılabilecektir. Bu oranlar şöyledir:
RÜTBELER | ORANLAR (On binde) |
Birinci Sınıf Emniyet Müdürü | 25 |
İkinci Sınıf Emniyet Müdürü | 34 |
Üçüncü Sınıf Emniyet Müdürü | 78 |
Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürü | 88 |
Emniyet Amiri | 93 |
Başkomiser | 291 |
Komiser | 388 |
Komiser Yardımcısı | 484 |
B) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde Geçirilmesi Gereken Süreler:
Personelin bölgelere göre birimlerdeki hizmet süreleri ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. İkinci bölgede il ve ilçe kuruluşları dışında kalan ve doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatında görevli personelin o bölgede hizmet süresi, birimin bağlı bulunduğu il veya ilçe merkezinin (1) sayılı cetvelde gösterilen hizmet süresine bir yıl ilave edilmek suretiyle belirlenecektir. Ancak emniyet amiri ve emniyet müdürü rütbesi hariç ikinci bölge hizmetine ikinci defa ataması yapılan personel, (1) sayılı cetvelde gösterilen birimlerin hizmet sürelerinden (hizmet süresi iki yıl olan birimler hariç) bir yıl eksik görev yapması durumunda ikinci bölge görevini tamamlamış sayılır.
Personelin, atandığı bölgedeki birimde, ekli (1) sayılı cetvelde belirlenen süreden önce atanmasını gerektiren bir sebep olmadıkça o birim için tespit edilmiş süre kadar hizmet görmesi zorunludur.
Birinci bölgede il merkezlerine göre hizmet süresi daha az olan ilçelerde görev yapan personel, ilçedeki hizmet süresini tamamlasa dahi il merkezinin hizmet süresini tamamlamadan il dışına atanma talebinde bulunamaz. Ancak personelin ilçedeki hizmet süresini tamamlamasına müteakip talep ve tercihleri ile il merkezi için belirlenen zorunlu süre dikkate alınarak il içinde yer değişikliğine tabi tutulabilir.
Personelin hizmet süresinin hesaplanmasında;
a) Süre başlangıç tarihi, atandığı yerde göreve başlama tarihidir. Hizmet süresinin hesaplanmasında aynı il sınırları içinde bulunan farklı birimlerde geçirilen süreler birleştirilir.
b) İller arası veya aynı il içerisinde doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatına ataması yapılan personel, yeni atandığı birimde göreve başladığı tarihteki hizmet süresine tabidir.
c) Yıl döngüsü olarak genel atama dönemleri esas alınır; ancak üç aya kadar eksik hizmeti olanlar bölgedeki hizmet süresini tamamlamış sayılır.
İkinci bölge birimlerde, ilçelerde bulunan Kara Hudut Kapıları ile Bölge Trafik İstasyonlarının hizmet süresi Şube Müdürlüğünün/Büro Amirliğinin bulunduğu ilçenin hizmet süresidir.
Polislerin atama ve yer değiştirmelerinde en az bir defa Yönetmelikte belirlenen süre kadar ikinci bölgede hizmet görmeleri zorunludur. Yönetmelikte öngörülen mazeretler dahil, ikinci bölge hizmetinden sarfınazar edilemez. Yani ikinci bölgeden çalışmaktan kaçınma imkanı yoktur. Bu durumun istisnası eş durumu nedeniyle ikinci bölgeye gidemeyeceklerin talebi halinde uygulanan Emniyet Teşkilatı bünyesinde Genel İdare Hizmetleri Sınıfından bir göreve atanmasıdır.
Personelden ikinci bölge hizmet süresini tamamlamadan diğer bölgeye atanmış olanlar, sebebin ortadan kalkmasını müteakip eksik kalan süresini tamamlamak üzere ikinci bölgeye tekrar atanır.
İkinci bölgeye atanmış personelden, atamaların geç yapılma sebebi hariç, personelden kaynaklanmayan ve idarece kabul edilebilir bir özür olmaksızın atandığı yerde göreve 15 Ekim'den sonra başlayanların ikinci bölgedeki hizmet süreleri, göreve başladığı tarihten itibaren, o bölge için zorunlu olan hizmet süresini tamamlayıncaya kadar devam eder. 1 Ocak ve sonraki bir tarihte İkinci Bölge hizmetini tamamlayarak dönüşü hak edenlerin atamaları içinde bulunulan yılın genel atama döneminde yapılır.
Aynı bölge veya il içinde yapılan yer değiştirmeler nedeniyle hizmet süreleri değişik birimlerde geçen personelin hizmet süresinin hesaplanmasında; fiili olarak çalışılan yerlerde geçen süreler, o yer için belirlenen zorunlu hizmet süresine yüzdelik olarak oranlanır. Bu oranların toplamı %100’e ulaştığında personel hizmet süresini bitirmiş sayılır.
Birinci bölgede hizmet süresini tamamlayan personelin, tekrar birinci bölgede bir birime atanma talebinde bulunması durumunda, ikinci bölge görevini en az bir sefer tamamlamış olmaları şartıyla talepleri Genel Müdürlükçe değerlendirilir. Emniyet amiri ve emniyet müdürü rütbesi personel hariç, ikinci bölgede görev yaptığı birimlerde bu Yönetmelikte belirtilen hizmet süresini tamamladıktan sonra aynı birimde kesintisiz olarak göreve devam edilmesi halinde; (1) sayılı cetvelde hizmet süresi altı yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda on yıl, beş yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda sekiz yıl, dört yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda altı yıl, üç yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda dört yıl, iki yıl olarak belirtilen birimlerde toplamda üç yıl kesintisiz olarak görev yapılması durumunda ikinci bölgede ikinci görev tamamlanmış sayılır. Bu hesaplamalarda personelin eski görev yerinden ilişik kesme tarihi esas alınır ve mehil müddeti yeni atanılan yerin hizmet süresine dâhil edilir.
Yönetmelikte bazı sürelerin hizmet süresine dahil edileceği belirtilmiştir. Bu süreler ise şu şekildedir:
a) Yıllık izinler, mazeret izinleri ve yılda toplamı 30 günü geçmeyen sağlık izinleri ile görev nedeniyle yaralanma halinde tedavi ve istirahat süreleri, o bölgedeki hizmet süresinden sayılır.
b) Birinci bölgede görev yapmakta iken, ikinci bölgede bulunan birimlerde görevlendirilerek buralarda kesintisiz olarak en az üç ay süreyle geçici görevle fiilen çalışan personelin çalıştığı süreler, personelin ikinci bölgedeki hizmet süresinden sayılır.
c) Özel harekat branşlı personel hariç 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinin (Ç) fıkrası kapsamında ( İlgili hüküm şu şekildedir: "Kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan personel (işçiler dahil), Türkiye Büyük Millet Meclisi kararlarına dayanılarak Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin gönderilmesine karar verilen ülkelerde geçici olarak görev yapmak üzere görevlendirilebilir.") görevlendirilen personelin bu yerlerde çalıştığı süreler, hizmet süresi iki yıl olacak şekilde esas alınmak suretiyle ikinci bölge hizmetinden sayılır.
Yönetmelikte bazı sürelerin ise hizmet süresine dahil edilmeyeceği belirtilmiştir. Bu süreler ise şu şekildedir:
a) Yurt içinde; göreve bağlı olarak eğitim, kurs, staj veya geçici görevlendirme gibi nedenlerle ikinci bölgeden birinci bölgeye yapılan görevlendirmelerin birine veya birkaçına bağlı olarak toplamı 4 aydan fazla olan ve diğer bölgelerde geçen süreler.
b) Yurt dışında; kurs ve öğrenim, misyon koruma, barış gücü gibi görevlerde geçirilen sürelerin hiçbiri.
c) Görevden uzaklaştırılan, tutuklanan veya hüküm giyenlerin 3 ayı aşan süreleri.
d) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre aylıksız izin almak suretiyle geçirilen süreler.
e) Ayrılma, ihraç ve benzeri sebeplerle Emniyet Teşkilatından ayrı kalınan süreler.
f) Yıllık izinler, mazeret izinleri ve yılda toplamı 30 günü geçmeyen sağlık izinleri ile görev nedeniyle yaralanma halindeki tedavi ve istirahat süreleri dışında kalan her türlü izin ve istirahat süreleri.
g) İlk derece amirlik eğitiminde geçen sürelerin tamamı.
Yönetmelikte belirtilen il veya ilçelerin hizmet sürelerinin düşürülmesi halinde; değişikliğin yürürlüğe girmesinden önce o yerde göreve başlamış olanların hizmet süresi hesaplamaları, yeni hizmet süreleri üzerinden yapılır. Bu Yönetmelikte belirtilen il veya ilçelerin hizmet sürelerinin artırılması halinde; yeni hizmet süreleri, değişikliğin yürürlüğe girmesinden önce o yerde göreve başlamış olanlar için uygulanmaz. Görev yapmakta olduğu il içerisinde doğrudan merkeze bağlı birimlere ataması yapılan personel, yeni atandığı birimin göreve başladığı tarihteki hizmet süresine tabidir.
C) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde Sıra:
İkinci bölgeye ilk defa atanacak personelin sırası; birinci bölgedeki hizmet sürelerine bakılmaksızın sicil numarası, rütbe ve hizmet branşları göz önüne alınarak ikinci bölgedeki kadro ve personel ihtiyacına göre belirlenir.
İkinci bölgeye birden fazla kez atanacak olan polis memuru rütbesindeki personelin sırası; branş, bu bölgeden önceki dönüş yılı ve sicil numarası esas alınarak, diğer rütbedeki personelin sırası ise; rütbe, bu bölgeden önceki dönüş yılı ve sicil numarası esas alınarak belirlenir.
Birinci bölgede çalışan branşlı amir ve memurların ikinci bölgedeki hizmetlere atanmaları, kendi aralarındaki sicil numarası esası ve bölgelerdeki kadro ve personel ihtiyacı gözönünde bulundurularak yapılır.
Birinci bölgeden ikinci bölgeye ilk kez atanacak personel için birinci bölge hizmet süresini doldurma şartı aranmaz.
İkinci bölge hizmetine kendi talebi ile birden fazla kez atanmak isteyenlerin müracaatları halinde, en az üç yıl birinci bölge hizmetini tamamlamaları şartı ile ihtiyaç durumu göz önünde bulundurulmak suretiyle ikinci bölgeye atamaları yapılabilir. Bu şekilde gönüllü olarak ikinci defa atanan personel, yine aynı şekilde (1) numaralı cetvelde gösterilen bölgedeki hizmet süresini tamamlamak zorundadır. Yani gönüllü olarak ikinci bölgede çalışmak isteyen kişi, atama ve yer değiştirmesi yapıldıktan sonra vazgeçemeyecektir.
D) Polislerin Atanamayacağı Yerler:
Polisler, nüfusa kayıtlı olduğu yere atanamaz. Bu hususun tespitinde bayan polisler için evlenmeden önce nüfusa kayıtlı olduğu yer esas alınır. Büyükşehir belediyesi bulunan iller için ise nüfusa kayıtlı olduğu yere atanmama kuralı uygulanmaz. Ancak, bu illere atanmış olanlar, merkez ilçeler dışında nüfusa kayıtlı oldukları ilçeye atanamazlar. Ayrıca, polislerin teklifle alındığı il veya birime tekrar atanabilmesi için aradan en az beş yıl geçmesi veya o yere dönüşüne engel bir halinin bulunmadığı hususunda atanacağı il valiliğinin veya Genel Müdürlüğe bağlı birimlerde birim amirlerinin uygun görüş belirtmiş olması şartı aranır.
E) Polislerin Adaylık Sürecinde Yer Değiştirmesi Mümkün müdür?:
Emniyet Teşkilatında görev yapmakta olan her derece ve rütbedeki memurlar hakkında, adaylık süreleri içinde birimler arasında yer değiştirme işlemi yapılmaz. Ancak bu hususun iki önemli istisnası bulunmaktadır. Bunlardan ilki eşleri kamu kurum veya kuruluşlarında kadrolu veya sözleşmeli personel statüsünde görev yapan polislerdir. Eşleri kamu kurum veya kuruluşlarında kadrolu veya sözleşmeli personel statüsünde görev yapan personelin adaylık durumuna bakılmaksızın yer değiştirmesi yapılabilecektir. Bir diğer istisna ise Genel Müdürlük merkez teşkilatında çalışanlardır. Bu kişilerin de adaylık durumuna bakılmaksızın yer değiştirmesi yapılabilecektir.
F) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde Nasıl Bir Sıra Takip Edilir?
Hizmetin aksatılmadan yürütülebilmesi için, Yönetmelikte belirtilen bölgelere yapılacak atama ve yer değiştirmelerde şu esaslara sıra ile uyulur:
a) Hizmet bölümlerine ve ihtiyacına uygun kadro ve rütbeler,
b) İdari veya asayişle ilgili zorunlu sebepler,
c) Personelin, eşinin veya çocuklarının hayati önemi haiz sağlık durumları,
d) Bölgeler arası atamalarda personelin Atama Tercih Formunda belirttiği yerler
G) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmeleri Ne Zaman Yapılır?
İkinci bölge görev sırası gelen personelin isimleri Genel Müdürlükçe en geç Şubat ayı sonuna kadar ilgili birimlere bildirilir. Bu personelin sayısı ikinci bölgedeki personel ihtiyacı göz önünde bulundurularak tespit edilir.Polislerin atama ve yer değiştirmesi her yıl genel atama döneminde yapılır. Ancak bunun iki istisnası bulunmaktadır: Mazeret atamaları ve zamandışı atama.
H) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde İlk İstisna: Mazeret Atamaları
Polislerin mazeret atamaları için yönetmelikte belli durumlar öngörülmüştür. Bu durumların oluşması ve gerekli diğer şartların yerine getirilmesi halinde mazeret ataması talep edilebilecektir. Bu durumlar şu şekildedir:
a) Personelden;
1) Kendisinin, eşinin veya çocuklarının,
2) Anne ve babası için tek çocuk, kardeşi için ise tek kardeş olması şartıyla, bu kişilerden birine vasi tayin edilmesi durumunda anne, baba veya kardeşinin, hastalığı nedeniyle personelin bulunduğu yerde tedavisinin yapılamayacağının tam teşekküllü Devlet hastaneleri, Devlet eğitim ve araştırma hastaneleri ve üniversite hastanelerinden (özel hastaneler ile özel veya vakıf üniversitelerine bağlı hastaneler hariç) alınan sağlık kurulu raporu ile belgelenmesi.
b) Polislerin eş durumu ile ilgili şartların ortaya çıkması.
c) Polislerin çocuklarının öğrenim durumu ile ilgili şartların ortaya çıkması.
d) Personelin boşanması ve boşandığını kesinleşmiş mahkeme ilamı ile belgelemesi üzerine kesinleşme tarihi itibarıyla bir yıl içinde atanma talebinde bulunması.
e) Personelin, eşinin veya çocuğunun vefat etmesi halinde, vefat tarihi itibarıyla iki yıl içinde atanma talebinde bulunması.
Bu şartlarla birlikte, genel atama döneminde atamaya tabi personelden mazereti bulunanların, mazereti ile ilgili belgeleri en geç Şubat ayında yayımlanan genelgede belirtilen süre içerisinde iletmek zorunda olduğu da hükme bağlanmıştır.
I) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde İkinci İstisna: Zamandışı Atama
Bazı durumlarda polislerin bulunduğu yerde çalışması artık mümkün olmamakta, kendilerinden beklenememektedir. Bu hallerde genel atama zamanına bağlı kalınmaksızın her zaman atama ve yer değiştirme yapılabilmektedir. Polislerin atama ve yer değiştirmelerini gerektirecek bu durumlar sınırlı sayıda olarak Yönetmelikte sayılmıştır. Bu durumlar şunlardır:
a) Emniyet ve asayişe ilişkin sebepler.
b) Birimlerin kuruluşu, değişikliği veya kaldırılması.
c) Personelin gördüğü kurs veya öğrenimle ilgili kadrolara atanma zorunluluğu.
d) Personelin eşinin veya çocuğunun vefatı.
e) Yetkili amirlerin gerekli görmesi üzerine teklifi veya görevden uzaklaştırılan veya tutuklananların serbest bırakılmaları halinde.
f) Deprem, heyelan ve sel baskını gibi tabii bir afet sebebiyle hizmet yaptığı bölgede evi yıkılan personelin kendi isteği üzerine.
g) Mevzuat değişikliği.
h) Personelin can güvenliği sebebiyle çalıştığı birimde hizmet görme imkânını kaybettiğinin en üst birim amirince tespit edilmesi.
ı) İdari tahkikatlar kapsamında müfettişlerce birim değişikliği yapılmasının teklif edilmesi.
Bu haller dışında aynı il içerisindeki farklı birimler arasında veya birimlerin kendi içinde de genel atama zamanına bağlı kalınmaksızın her zaman polislerin atama ve yer değiştirmeleri yapılabilmektedir.
Görüldüğü üzere son derece geniş kapsamda yetkilere sahip olan idarenin, yetkileri elbetteki sınırsız değildir. İdarenin keyfiliğe kaçan uygulamaları mahkemelerce göz önüne alınıp iptal edilebilmektedir. Bu sebeple her polisin durumu birbirinden farklı olabilmekte, her durum kendi özelinde incelenmelidir. Polislerin atama ve yer değiştirmesi konusunda uzman bir avukatla işlerin takip edilmesi de sonuca daha kolay ve çabuk ulaşmayı sağlamak açısından önemlidir.
J) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerini Engelleyen Durum: Erteleme
Polislerin atama ve yer değiştirmelerine yönelik karar verilmeden ve haklarında işlem yapılmadan önce, talepleri halinde atama ve yer değiştirmeleri geçici olarak ertelenebilecektir. Çalıştığı yerden belirli sebeplerle ayrılmak istemeyenler Yönetmelikte geçen erteleme sebeplerinden durumlarına uyan birisiyle birlikte idareye başvurarak erteleme talebinde bulunabilirler. Yönetmelikte polislerin atama ve yer değiştirmelerinde erteleme sebepleri hizmet ihtiyacı, sağlık sebepleri, çocuk öğrenimi ve eş görevi, yeniden atama ve yer değiştirme yapılması yasağı. Ancak unutulmamalıdır ki, polislerin atama ve yer değiştirme işlemi onaylanıp kesinleştikten sonra yapılan erteleme teklifleri ile personelin bu yoldaki başvuruları işleme konulamaz.
1. Hizmet İhtiyacı Sebebiyle Erteleme:
İkinci bölgeye atama sırası gelen veya ikinci bölgedeki hizmet süresini doldurduğu için birinci bölgeye dönecek personelden; merkez teşkilatında başkanlar ve daire başkanları, illerde valiler ile doğrudan merkeze bağlı taşra teşkilatında birim amirleri tarafından yerlerinde kalmaları gerekçeli olarak Şubat ayı sonuna kadar talep edilenlerin durumları Genel Müdürlük tarafından değerlendirilerek karara bağlanır. Genel Müdürlükçe ihtiyaç duyulması halinde, birimlerce haklarında erteleme talebinde bulunulabilecek azami personel sayısı, birimler ve rütbeler için ayrı ayrı tespit edilebilir. Bu şekilde hakkında atama ve yer değiştirme işlemi tesis edilmeyen polisler, ertesi yıl haklarında zaruri bir gerekçeye dayanan yeni bir erteleme talebi olmadığı takdirde, hizmetle yükümlü oldukları bölgeye atanırlar.
Polislerin atama ve yer değiştirmesine ilişkin hizmet ihtiyacı sebebiyle en fazla iki defa erteleme işlemi yapılabilecektir. Yani hakkında iki defa atama ve yer değiştirme işlemi uygulanmayan personel için Yönetmelikte belirtilen mazeretlere sahip olsa dahi üçüncü defa erteleme teklifinde bulunulamaz. Ancak bu durumun tek bir istisnası bulunmaktadır. Personelin, teknik, bilgi, beceri ve tecrübesinden yararlanmak amacıyla uzmanlık gerektiren birimlerin talebi üzerine en fazla iki defa daha erteleme talebinde bulunulabilir. Yani, polislerin atama ve yer değiştirmeleri, hizmet ihtiyacı nedeniyle 4 defaya kadar ertelenebilecektir. Bu şekilde atama ve yer değiştirme süresi dolan polisler, mevcut çalışma yerlerinde 4 yıl daha çalışabileceklerdir.
2. Sağlık Sebepleriyle Erteleme:
Atamaya tabi personel;
a) Kendisinin, eşinin veya çocuklarının,
b) Anne ve babası için tek çocuk, kardeşi için ise tek kardeş olması şartıyla, bu kişilerden birine vasi tayin edilmesi durumunda anne, baba veya kardeşinin, sağlık durumları itibarıyla Şubat ayı sonuna kadar erteleme talebinde bulunabilir. Ancak bu talebe dayanak olan sağlık kurulu raporlarının tam teşekküllü Devlet hastaneleri, Devlet eğitim ve araştırma hastaneleri ve üniversite hastanelerinden (özel hastaneler ile özel veya vakıf üniversitelerine bağlı hastaneler hariç) alınması şarttır. Başka sağlık kurumlarından alınan raporlar geçerli sayılmaz. Burada sayılan hastaneler dışında hastanelerden alınan raporlar İdarece kabul edilmeyebilecektir. Polislerin atama ve yer değiştirmelerini sağlık sebebiyle ertelemek istemesi halinde bu hususa dikkat etmeleri, taleplerinin kabulü açısından önemlidir.
Burada belirtilen sağlık kurulu raporları Genel Müdürlük Sosyal Hizmetler ve Sağlık Daire Başkanlığınca incelenir. Sağlık kurulu raporunda belirtilen hastalık veya engel durumu personelin atanacağı bölgede mevcut sağlık kurumlarında tedavi edilebilir nitelikte ise, Sosyal Hizmetler ve Sağlık Daire Başkanlığınca bu tip tedavi kurumlarının bulunduğu iller belirtilmek suretiyle bu personelin görev yapabileceği yerler tespit olunarak atama işlemi buna göre yapılır. Tedavisi mümkün olacak yer bulunmayan personelin ataması bir sonraki genel atama dönemine kadar ertelenir. Belirtilen hastanelerden alınan sağlık kurulu raporları en çok 2 yıl için geçerlidir. Aldıkları sağlık kurulu raporunun geçerlilik süresi dolmuş olan personel, sağlık özürlerinin devam etmesi halinde güncel raporunu Genel Müdürlüğe sunmak zorundadır.
Çocuklarının sağlık özrü nedeniyle özel eğitim veren bir okula devam etme zorunluluğu bulunan personelin, atanacağı bölgede aynı tip eğitimi veren bir okul bulunmadığı takdirde bulunduğu yerdeki görev süresi bir sonraki genel atama dönemine kadar ertelenir.
Polislerin atama ve yer değiştirmeleri sağlık sebebiyle ertelenmesi durumunda, erteleme talebine konu sebep değişmedikçe, polisler mevcut çalıştıkları yerde çalışmaya devam edeceklerdir.
3. Bir Yıl İçinde Atama Nedeniyle Erteleme:
Farklı bir ildeki birime atanan personelin bu atamasını takip eden bir yıl süreyle yeni bir atama işlemi tesis edilmez. Bu hususun istisnası, yukarıda anlattığımız zamandışı atamadır. Yani, polislerin atama ve yer değiştirmesi yapıldıktan sonra, bir yıl içinde yeniden atama ve yer değiştirmelerinin yapılması yasaktır. Zamandışı atamaların şartlarının oluşması halinde ise, polislerin atama ve yer değiştirmelerinin ne zaman yapıldığına bakılmaksızın yeniden atama ve yer değiştirmeleri yapılabilecektir.
4. Çocuk Öğrenimi ve Eş Görevi Sebebiyle Erteleme:
İkinci bölgeye atama sırası gelen veya ikinci bölgedeki hizmet süresini doldurduğu için birinci bölgeye dönecek polisler, eşinin görevini ve diğer şartları taşıdığını belgeleyerek Şubat ayı sonuna kadar erteleme talebinde bulunabilirler.
İkinci bölgeye atama sırası gelen veya ikinci bölgedeki hizmet süresini doldurduğu için birinci bölgeye dönecek polislerden, çocukları ilköğretim, ortaöğretim ve üniversite son sınıfa geçecek olan polisler ile en az iki çocuğu üniversite öğrenimi gören polisler, erteleme talebinde bulunabilirler. Polislerin çocuklarının öğrenimi sebebiyle erteleme talebinde bulunabilmesi için çocuğun aktif öğrencilik kaydının bulunması gerekir.
L) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde Başkaca Erteleme Sebebi Var mıdır?
Evet, polislerin atama ve yer değiştirmelerinde yaşları sebebiyle erteleme talep edebilmeleri mümkündür. Yönetmeliğe göre, görev yapmakta olduğu birimin hizmet süresini tamamlayan personelden kanuni yaş haddine beş yıl kalmış olanlar, kadro müsait olduğu takdirde ve istemeleri halinde yerinde bırakılabilirler.
M) Amirlik Eğitimimi Bitirdim Atamam Nasıl Yapılacak?
İlk derece amirlik eğitimini başarıyla bitirerek komiser yardımcılığı rütbesine atananların eğitim kurumu mevzuatına göre oluşturulacak sıralamaları esas alınarak kadro ve hizmet ihtiyacına göre Genel Müdürlükçe tespit olunacak yerlerden seçecekleri birimlere atamaları yapılır. Yani ilk aşamada komiser yardımcılığını kazanan polislerden tercihleri alınır.
İlk derece amirlik eğitimini başarı ile bitirenler, büyükşehir belediyesi bulunan iller hariç eski çalıştıkları birimleri atanmak üzere seçemezler.
İlk derece amirlik eğitimini başarı ile bitirenlerin atanacağı yerler birinci ve ikinci bölge birimleri olarak ayrı ayrı belirlenir.
İkinci bölge zorunlu hizmetini daha önce yapmış olanlar ile ikinci bölgeden dönüşe tabi olanlara birinci bölge atama listesinden seçme işlemi yaptırılır. Ancak ikinci bölge zorunlu hizmetini henüz tamamlamamış olanlar ve ikinci bölge hizmetini yapmamış olanlara ikinci bölge atama listesinden seçme işlemi yaptırılır.
Devlet memurlarıyla evli olanlardan, seçtikleri yere eşlerinin kanuni gerekçelerle atanması mümkün olmayanlar ile 37 nci maddede belirtilen hususlar çerçevesinde seçtiği yerde kendisinin, eş veya çocuğunun tedavi imkânı bulunmayanların yerleri Genel Müdürlükçe değiştirilebilir. Bu mazeretlere bağlı olarak, atanacağı yerin değiştirilmesi talebinde bulunanların, eş durumu veya sağlık sebebi ile tercih listesinden mazeretine uygun yer seçme imkânı var iken seçmemiş olması halinde yerleri değiştirilmez.
Atamalar yapıldıktan sonra belirtilen mazeretler nedeniyle atanma talepleri değerlendirmeye alınmaz.
N) Polislerin Atama ve Yer Değiştirmelerinde Bir İstisnai Durum: Kadrosuzluk Sebebiyle Atama
Polislerin atama ve yer değiştirmelerinin kadrosuzluk, yani mevcut çalışılan birimde fazlaca personel bulunması durumunda, bu birimde çalışanlardan biri veya birkaçının başka bir il veya birime gönderilmesi mümkündür. Ancak atama ve yer değiştirmesi yapılacak personelin seçimi, kadrosuzluk sebebiyle atama ve yer değiştirme imkanının olup olmaması gibi hususlar, bu şekilde yapılacak atama ve yer değiştirmelerin de keyfi olmasının önüne geçecektir.
Yönetmeliğe göre, Emniyet Teşkilatı merkez ve taşra birimleri için rütbelere göre belirlenmiş standart kadro sayısının aşılması hâlinde, öncelikle ikinci bölge hizmet sırası gelenler, bulunduğu il veya birimdeki hizmet süresi fazla olanlar, hizmet sürelerinin eşitliği hâlinde son üç performans değerlendirme puanı ortalaması düşük olanlardan başlanarak bulundukları yerin hizmet süresini doldurma şartı aranmaksızın öngörülen kadro aşımı sayısı kadar personelin genel atama döneminde başka bir il veya birime atamaları yapılır. Bu şekilde yapılan atama ve yer değiştirmelerin uygulamasında değerlendirmeye alınacak hizmet süresinin hesabında, yıl bazı esas alınır. Yıl hesabında, yıl döngüsü olarak genel atama dönemleri esas alınır. Kadrosuzluk sebebiyle yapılacak atamalarda personelin hizmet süresi hesaplanırken, farklı zamanlarda aynı ildeki farklı birimlerde geçirilen sürelerin toplamı değerlendirmeye alınır.
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin Ek - 1 Sayılı Cetveline hem yukarıdaki bağlantıya tıklanarak hem de aşağıdaki kutucuktan indirilerek ulaşılabilir. Bu cetvel, yazımızda da anlattığımız üzere, polislerin atama ve yer değiştirmelerinde önemli olan, bölgelerin ve bu bölgelerdeki hizmet sürelerinin tespiti açısından önem taşımaktadır. Bu sebeple okuyucularımızın bilgisine sunulmuştur.
Comments